Semkowski (błędnie Sękowski) Ludwik (1891–1977), jezuita, biblista, hebraista, profesor Papieskiego Instytutu Biblijnego w Rzymie, dyrektor Domu Jerozolimskiego Instytutu. Ur. 22 XI w Starym Samborze w rodzinie chłopskiej, był synem Ignacego i Marceli ze Słociaków.
S. uczęszczał do szkoły ludowej w Starejsoli (1898–1902) i Starym Samborze (1902–3), a następnie do Gimnazjum im. arcyks. Elżbiety w Samborze (1903–7). Po ukończeniu 4 klas wstąpił 16 VII 1907 do zakonu jezuitów. Dwuletni nowicjat odbył w Starej Wsi (1907–9). Następnie kontynuował naukę w gimnazjum klasycznym w Starej Wsi (1909–11) i w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym w Chyrowie (1911–13), gdzie złożył egzamin maturalny. Studia filozoficzne rozpoczął w r. 1913 na zakonnym wydz. filozoficznym w Krakowie, ale z powodu pierwszej wojny światowej i zajęcia budynku kolegium krakowskiego przez wojsko kontynuował je od początków sierpnia 1914 w Chyrowie, od 4 IX w Nowym Sączu, od 13 IX w Czechowicach-Dziedzicach, od 8 XII 1914 w Gräfenbergu (obecnie Jeseník) na Morawach, a od 24 VI 1915 w Nowym Sączu. Przez cały ten czas pełnił obowiązki bibliotekarza. Studia teologiczne odbył w Czechowicach-Dziedzicach (1916–18) i Starej Wsi (1918–20), gdzie 8 II 1920 otrzymał święcenia kapłańskie.
Zachęcony przez Władysława Szczepańskiego, profesora Papieskiego Instytutu Biblijnego w Rzymie, podjął S. w r. 1920 studia nauk biblijnych w tymże Instytucie i w r. 1923 uzyskał stopień licencjata. Następnie na koszt Instytutu specjalizował się w semickiej filologii biblijnej w Getyndze pod kierunkiem prof. Marka Lidzbarskiego (1923–4). Podczas studiów opublikował pierwszy krytyczny artykuł o zasadach nowego tłumaczenia Biblii na język wioski („Gaz. Kośc.” 1922). Studium duchowości jezuickiej i prawa zakonnego (tzw. trzecią probację) odbył w l. 1924–5 w Paray-le-Monial we Francji. Uroczystą profesję zakonną złożył 2 II 1926 w Rzymie na ręce generała zakonu Włodzimierza Ledóchowskiego.
W r. 1925 S. został powołany na lektora języka hebrajskiego i aramejskiego biblijnego w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie. Od r. 1927 odbywał niemal co roku kilkumiesięczne wyprawy do Palestyny, gdzie pod kierunkiem A. Mallona, kierownika wykopalisk w Telejlat Ghassul i dyrektora Domu Jerozolimskiego (filii Instytutu Biblijnego), poznawał historię i geografię Ziemi Św. W r. 1927 rozpoczął w Instytucie Biblijnym w Rzymie w I semestrze wykłady języka hebrajskiego, archeologii i geografii biblijnej oraz epigrafiki semickiej, a w II semestrze języka aramejskiego biblijnego, geografii biblijnej oraz paleografii i epigrafiki semickiej. W tym czasie poprawił, zaopatrzył w indeksy i przygotował do druku drugie wydanie „Geographia historica Palaestinae antiquae” W. Szczepańskiego (Romae 1928). Od r. akad. 1931/32 miał też całoroczny cykl wykładów z języka hebrajskiego, miszny, aramejskiego biblijnego, a dodatkowo na temat ówczesnych wykopalisk palestyńskich. Równocześnie pełnił funkcję kustosza muz. archeologicznego Instytutu. Opublikował w tym czasie ponad 20 artykułów, głównie na tematy językoznawcze, egzegetyczne i archeologiczne w piśmie Instytutu ,,Biblica” i w ,,Verbum Domini”. Uczestniczył w pracach biblistów polskich, m.in. brał udział w zjeździe biblistów w Krakowie w r. 1937, oraz z kilku innymi jezuitami przygotował nowe, poprawione, wydanie Nowego Testamentu w tłumaczeniu Jakuba Wujka, wznawiane kilkakrotnie w l. 1937–55. Informował na łamach czasopism polskich o Papieskim Instytucie Biblijnym („Przegl. Powsz.” 1934), o wykopaliskach palestyńskich w dolinie Jordanu („Przegl. Biblijny” 1939) i o VII Zjeździe Orientalistów Polskich („Roczn. Orient.” 1938), w czasopismach zagranicznych recenzował polskie wydawnictwa biblijne i omawiał polski dorobek na polu biblistyki.
Podczas drugiej wojny światowej S. poświęcił wiele uwagi i czasu sprawom polskim. Uczestniczył w pracach Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego jako «corrector» spikerów, zwłaszcza dziennika, a od lipca 1943 do r. 1947 jako stały pracownik sekcji, choć jego aktywność była w dużym stopniu ograniczona przez cenzurę wojenną. Dla polskich żołnierzy i uchodźców wydał „Świętą Ewangelię Pana naszego Jezusa Chrystusa i Dzieje Apostolskie” (Jerozolima 1941, Watykan 1942), z dodatkiem pieśni i modlitw. Przełożył na język polski encyklikę Piusa XII o popieraniu studiów biblijnych „Divino afflante Spiritu” (Watykan 1943). W l. 1945–6 stał na czele zarządu kolegialnego Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie, zajętego w części przez oddział techników II Korpusu, a w części przez księży studentów przybyłych do Rzymu w r. 1945. W r. 1951 S. uzupełnił i wznowił w Rzymie nakładem Komitetu Opieki nad Uchodźcami „Mały zbiorek modlitw”, wydany w r. 1939 przez Stanisława Skudrzyka w Bukareszcie. Dbał o uzupełnianie biblioteki jezuitów w Krakowie o publikacje ukazujące się w Rzymie. Już w r. 1939 zaprzestał publikacji własnych artykułów, natomiast poświęcał cały czas wolny od wykładów i spraw polskich na przygotowanie drugiego wydania gramatyki hebrajskiej P. Joüona („Grammaire de l’hébreu biblique”, Rome 1947), którą gruntownie poprawił i uzupełnił. Brał też udział w zespołowym redagowaniu nowego wydania Psalmów („Liber Psalmorum”, Romae 1945).
Dn. 6 VII 1949 został S. mianowany dyrektorem Domu Instytutu Biblijnego w Jerozolimie, kustoszem muz. archeologicznego oraz kierownikiem palestyńskich wypraw archeologicznych, organizowanych przez rzymski Instytut. Równocześnie prowadził wykłady z języka hebrajskiego biblijnego i nowożytnego, z geografii biblijnej, paleografii oraz epigrafiki semickiej. Dokończył i wydał „Lexicon hebraicum et aramaicum Veteris Testamenti” F. Zorella (Roma 1954).
W r. 1954 S. powrócił do Rzymu i 10 X t.r. został mianowany rektorem Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie przy Piazza Remuria 2a, w którym mieszkali polscy księża głównie z emigracji, a od r. 1957 również z Polski, studiujący w uczelniach rzymskich. S. patronował działalności Bratniej Pomocy, Sodalicji Mariańskiej, zadbał o powiększenie biblioteki, a dla studentów organizował wycieczki i zagraniczne wakacje. Równocześnie wykładał paleografię i epigrafikę semicką w Papieskim Instytucie Orientalnym oraz uczył języka hebrajskiego nowożytnego w Instytucie Biblijnym.
Dn. 13 X 1959 został S. ponownie dyrektorem Domu Jerozolimskiego i kustoszem muz. archeologicznego, a zarazem profesorem języka hebrajskiego biblijnego i nowożytnego oraz aramejskiego biblijnego. Jako znawca języka hebrajskiego i poliglota, był ceniony w środowisku naukowym Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Podczas pobytu w Jerozolimie wykazywał wiele troski o dwa Domy Polskie prowadzone tam przez siostry elżbietanki, opiekował się polskimi emigrantami, pielgrzymami i turystami. Do końca życia utrzymywał korespondencyjne więzi z uczonymi polskimi.
Dn. 30 VII 1972, ze względu na podeszły już wiek i zły stan zdrowia, S. powrócił do Rzymu i jako emerytowany profesor prowadził jeszcze wykłady z języka hebrajskiego nowożytnego w Instytucie Biblijnym. Pracował nad monografią o Domu Jerozolimskim i pomagał P. Noberowi w redagowaniu bibliografii biblijnej „Elenchus Bibliographicus Biblicus”.
S. był bardziej dydaktykiem niż badaczem; wykształcił wielu biblistów katolickich, w tym kilkudziesięciu Polaków, wśród których cieszył się zawsze dużym autorytetem. Zmarł w nocy z 18 na 19 VIII 1977 w jezuickiej willi Cavalletti w Grottaferrata pod Rzymem i został pochowany na Campo Verano.
Juambelz I., Index bibliographicus Societatis Jesu 4 (1940–1950), Romae 1953 s. 660; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, s. 199 (błędnie: Gemkowski); Słown. Pol. Teologów Katol., VII 93–6; – Chmiel J., Życie jak otwarty Psałterz, „Tyg. Powsz.” 1978 nr 11; Homerski J., Śp. O. Ludwik Semkowski, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” R. 30: 1977 s. 338–42; Milik J. T., Papieski Instytut Biblijny, tamże R. 2: 1949 s. 318–29; Le Père Ludwik Semkowski S.J., „Biblica” R. 58: 1977 s. 463; R.P., Ludwik Semkowski S.I., w: Acta Pontificii Instituli Biblici, 1978 VIII 300–2; Ricordo del P. Semkowski S. J., „L’Osservatore Romano” 1977 nr 2; Sekcja Polska Radia Watykańskiego 1938–1988, Rzym 1990 s. 57, 69, 71, 75, 79, 81, 179, 287; Smereka W., Zasługi polskich jezuitów w dziedzinie nauczania i przekładów Pisma Św., w: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1872–1972, Kr. 1972 s. 113; 100-lecie Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie 1866–1966, Rzym 1966 s. 37, 38, 54, 67; W.N., Wyróżnienie polskiego uczonego, „Niedziela” 1950 nr 10 s. 77; Bzowski T., Drzymała K., Wspomnienia naszych zmarłych 1820–1982, Kr. 1982 III s. 86–7; – „Tyg. Powsz.” 1977 nr 47, 1978 nr 1; Arch. TJ w Kr.: Catalogus Provinciae Galicianae Soc. Jesu 1908–1918, Catalogus Provinciae Poloniae Soc. Jesu 1918–26, Catalogus Provinciae Poloniae Minoris 1926–78, rkp. 1407 s. 265–271, rkp. 1907 s. 98–124 (świadectwa szkolne), rkp. 1147 VI, 1446–1448, 1901, 1917, 2355, 2661, 3761, 4343, 4358, 4546 (listy).
Ludwik Grzebień